Stilte en samenleefkunst

We genieten na van een geslaagde Waerbeke Conferentie 2025 dit voorjaar in Brugge. De trefdag reikte sleutels aan voor de kunst van het samenleven, als waardevolle tool voor elk community initiatief.

In zijn opening van de dag introduceerde Gerolf T’Hooft, voorzitter van Waerbeke, het begrip ‘de Grote Vereenvoudiging’: “De culturele en maatschappelijke ontwikkelingen van na de tweede WO hebben de samenleving in toenemende mate geïndividualiseerd. Allerlei intermenselijke verbanden en verbindingen, het zgn. sociale weefsel, zijn uiteengevallen. We staan er als mens vaak helemaal alleen voor, onafhankelijk, vrij en in staat ons eigen leven vorm en inhoud te geven. We ervaren dit meestal als een verworvenheid, maar ook dit heeft een schaduwzijde. Het is dan ook geen wonder dat velen op zoek zijn naar herstel van samenhang, sociale cohesie en collectieve initiatieven. Kleinere maar hechte samenlevingsvormen zijn ongetwijfeld één van de vele manieren om ons af te stemmen op de Grote Vereenvoudiging. Vertragen en verstilling zijn hiervoor vruchtbare randvoorwaarden die ons kunnen helpen richting te kiezen, koers te houden en de ups en downs te leren omarmen.”

Damaris Matthijsen en Jac Hielema van het Nederlandse initiatief Economy Transformers namen de deelnemers vervolgens mee in een betekenisvol experiment in ‘samenlevenskunst’. Economy Transformers creëert ruimte voor mensen waarin ze zich kunnen ontwikkelen tot co-creators van een mens- en Aarde-waardige samenleving en economie.

Hoe zo een samenleving eruit ziet wordt in de basis bepaald door hoe we omgaan met de productiemiddelen grond, arbeid en kapitaal. Kapitaal in de breedste zin van het woord: van het eerste idee tot krediet van een bank en geld op de rekening tot het eigendom van een bedrijf of van stofjes en processen met een patent, een productiemiddel als een fabriek of een werkbank enzovoort. Voor de uitwisseling en toewijzing daarvan zijn nog maar een paar dominante systemen overgebleven. De vrije markt waarbij het geld bepaalt wie waar wat mag doen met welke middelen, of de staat die dit bepaalt, de planeconomie. Of een staat/markt combinatie, het Rijnlands model, zoals wij dat in Europa kennen. Een dynamiek tussen staat en markt die zorgt voor extreme speculatie op de grond en kapitaalmarkt.

Een vierde weg laat ons de weg van de commons zien, met grond en kapitaal als gemeengoed en arbeid van zichzelf. Dan nemen we grond en kapitaal uit de handel en liefst ook uit het geldsysteem. Die gaan we in goed onderling overleg uitwisselen en toewijzen aan hen die er voor de gemeenschap iets goeds mee doen. Dus van, voor en door mensen. En daar is openheid, nieuwsgierigheid, moed en nieuw inzicht voor nodig.

Nieuwsgierig naar het werk van Economy Transformers? Of zin om je verder te verdiepen? Neem dan zeker een kijkje op deze website en lees het boek ‘Vrij, Gelijk & Samenleven’ van Damaris Matthijsen.

Meer info over de Waerbeke Conferentie: klik hier