De Waerbeke Conferentie is een uitgelezen kans voor inspiratie, uitwisseling en ontmoeting. Waerbeke stelt stilte, rust en ruimte als maatschappelijke kwestie aan de orde. Als sociaal-culturele beweging slaat zij een brug tussen overheid, middenveld, bedrijven… en het ruime publiek.
Terugblik Conferentie 2015
Thema: Conflict & Compassie
Conflicten en spanningen beheersen niet alleen het nieuws, maar maken onlosmakelijk deel uit van het menselijke bestaan. Hoe kunnen we ons hiertoe verhouden?
Waerbeke ijvert voor stilte, rust en ruimte, kwaliteitsvolle aandacht en eenvoud. Als sociaal-culturele beweging slaat ze een brug tussen overheid, maatschappelijke organisaties, onderwijs- en vormingsinstellingen, bedrijven… en het ruime publiek. Zij organiseert jaarlijks in Vlaanderen en Brussel de campagne cultuur van de stilte.
De trefdag zoemde dit jaar in op het brandend actuele thema Conflict & Compassie. Conflicten en spanningen beheersen niet alleen het nieuws, maar maken onlosmakelijk deel uit van het menselijke bestaan. Hoe kunnen we ons hiertoe verhouden?
Door middel van een inspirerend aanbod van sprekers, getuigenissen, workshops en artistieke expressie onderzochten we de verbindende en helende kracht van mededogen, empathie, geweldloze communicatie en milde open aandacht.
Compassie als spontane uitdrukking van doorleefde stilte biedt zicht op het doorbreken van de spiraal van geweld en onbegrip. Journaliste Betty Mellaerts was gastvrouw.
De trefdag van de sociaal-culturele beweging Waerbeke op dinsdag 20 oktober was een samenwerking van 30CC (cultuurcentrum Leuven), Museum M, KULeuven (IdeaLab Stille Wenken | Silent Signs) en Waerbeke, en ging vooraf aan de derde editie van ‘Stille Nacht’, een cultureel avondprogramma in de Stadsschouwburg rond traagheid en het omgaan met stilte. Annelies Beck (VRT Terzake) kreeg dit jaar de sleutel in handen om ‘Stille Nacht’ klank en kleur te geven. Met schrijvers allerhande ging zij dieper in op de thematiek van stilte of de drang naar verstilling.
PROGRAMMA
Dirk Sturtewagen
Sinds 2002 stichter & coördinator van de sociaal-culturele beweging Waerbeke. Ligt mee aan de basis van het Stiltegebied Dender-Mark en van het Waerbekehuis dat in het hart van dit eerste officieel erkende stiltegebied tot ontwikkeling komt.
Betty Mellaerts
Gastvrouw Waerbeke Conferentie 2015. Journaliste & schrijfster. Bekend als presentatrice van diverse radio-en televisieprogramma’s.
Openingslezing Karel Verhoeven
Journalistiek & Empathie
“Conflict is de brandstof van journalistiek. Waar de rangen worden doorbroken, rust, vrede of veiligheid worden verstoord, waar de status quo wordt uitgedaagd, een nieuwe figuur opstaat, een ander idee voet aan de grond krijgt, daar ontstaat ‘nieuws’. Doorbreken is opwindend. Doorbreken maakt verandering, vooruitgang en vernieuwing mogelijk. Daarom is nieuws in zijn beste verschijningsvorm best spannend.
Toch worstelt de journalistiek met die conflictverslaving. De destructie van het conflict is opwindender dan het langzame proces van transitie en transformatie. Opwinding genereert aandacht. Niets zo stimulerend als aandacht geven en krijgen. Critici werpen terecht op dat die aandachtseconomie iets amoreels heeft. Dit is naar mijn gevoel het meest fundamentele bezwaar tegen nieuwsmedia.
Op haar best is journalistiek wanneer de aandacht die ze wekt, moreel gegrond is. De beste journalistiek slaagt er pas in om conflict zin te geven als het ethisch kompas geworteld is in de emoties, en als de verslaggeving de emoties ook onbeschroomd aanspreekt. Maar hier loert sensatie om de hoek en moeten we het hebben over het vitale onderscheid tussen de kitsch van de sensatie en de rationaliteit van empathie.”
Karel Verhoeven
Karel Verhoeven is sinds 2010 co-hoofdredacteur van De Standaard. Met een zeer ruime opleiding in talen en filosofie leerde hij het vak van journalist van onderuit kennen, van het fait divers tot het intellectuele interview. Met een tent en een minimum aan bagage zoekt hij regelmatig de wildernis op: van Alaska tot het hoge Noorden, weg van de platgetreden paden en zonder doel. Ook in de journalistiek koestert Karel het verlangen naar inzicht, reliëf en dieptezicht. Als gedreven en inspirerend hoofdredacteur die leiding geeft aan zowat 120 journalisten staat Karel Verhoeven in het brandpunt van de opinievorming in ons land.
Een verhaal
Lees hier de Nederlandse versie die Greet Heylen bracht op de conferentie.
Dialoogtafels
In kleine cirkels onderzochten we het thema van de dag. Herkennen we dit in ons eigen leven? Welke nieuwe inzichten kregen we vandaag? Wat zijn onze eigen ervaringen? Hoe maken we andere keuzes?
9u30 – welkomstwoord
10u00 – openingslezing
10u30 – muzikaal intermezzo
Ilse Vromans
Ilse Vromans bespeelt vele soorten fluit, van de barokke traverso, over de moderne dwarsfluit tot en met etnische instrumenten, zoals de shakuhachi. Zij genoot haar opleiding aan het Brabants Conservatorium waar ze Cum Laude de diploma’s ‘Docerend’ en ‘Uitvoerend Musicus’ behaalde. Aan de Muziekacademie van Veurne is ze op dit moment een gewaardeerde pedagoge. Haar palmares met cd-opnames met hedendaagse, oude en wereldmuziek oogt indrukwekkend.
10u40 – Het verlangen om te kunnen omdenken
Barbara Raes
Grote woorden over transitie beginnen met kleine revoluties vanuit een eerlijk veranderingsproces in jezelf. Zo werd ik – na 15 jaar passionele inzet in de kunstensector – geconfronteerd met een burn-out. Daarna gaf ik mezelf een jaar om te ‘vervellen’ en mijn leven opnieuw te ‘formateren’. Duurzaamheid, het streven naar rechtvaardigheid en integriteit kwamen voorop te staan. Twee bronnen hielpen me door die innerlijke transitie: Het werk dat weer verbindt van Joanna Macy en Theory U. Dit theoretische model gaat ervan uit dat fundamentele ‘systeemveranderingen’ beginnen bij jezelf: je daalt af [langs het ene been van de U] om – na een diepgaande omslag – [langs het andere been] terug naar boven te klimmen. Graag wil ik getuigen over de lange reis, het verzet en het verlies, de troost en de hoop die bij het verlangen horen om het leven om te denken en de tijd aan mijn zijde te houden.”11u00 – getuigenissen
Betty Mellaerts in gesprek met
Ramin Samadzai
is als tiener samen met zijn moeder en jongere broer uit Afghanistan gevlucht. Zo kwam hij in een roeiboot vanuit Turkije in Europa terecht. Ramin is mede-oprichter van KidsParlement, een organisatie van en voor kinderen ‘zonder papieren’.
Reginald Verhofstede
was als Belgische paracommando en blauwhelm getuige van de genocide in Rwanda. Dit betekende een ommekeer in zijn leven. Sindsdien besloot hij niet langer louter te ‘gedenken’, maar actief mee te helpen aan het doorgeven van een ‘verhaal van vrede’.
Pierre Pol Vincke
verloor drie jaar geleden zijn dochter Edith. Na haar lange persoonlijke strijd met een ondraaglijke ziekte besloot zij uit het leven te stappen, hoewel zij meermaals om euthanasie had gevraagd.
12u30 – lunch & middagpauze
14u – Presentatie ‘In Pursuit of Silence’
Korte voorstelling van een internationaal documentaireproject rond het stiltethema.
14u30 – Opstart workshops
Geweldloze Communicatie in de praktijk
Er zijn verschillende manieren om met conflicten om te gaan. Veelal wordt onze keuze – bewust of onbewust – bepaald door vooroordelen of opinies over onszelf en de anderen. Vaak gaat dit gepaard met fysiek, verbaal of psychologisch geweld. We kunnen ook kiezen om vanuit een intentie van verbinding – vanuit een houding van doorleefde compassie – te denken, te spreken en te handelen. Het model van ‘geweldloze communicatie’ is volledig gegrond in deze intentie.
Maar hoe is Geweldloze Communicatie mogelijk? Hoe kunnen we moraliserende oordelen transformeren of vermijden? Hoe kunnen we – zonder conflict of vanuit het conflict – ieders behoeften tot hun recht laten komen? In deze workshop leren we wat het betekent om respectvol te luisteren naar de gevoelens en behoeften in onszelf en bij anderen. Het brengt ons door (zelf)compassie tot een diep begrip en duurzame verbinding.
Ruud Baanders legde een eigen spiritueel parcours af, van verschillende vormen van christendom tot het Ch’an of Zenboeddhisme. Sinds 2006 is hij diepgaand geïnspireerd door het model van ‘Geweldloze Communicatie’, dat de Amerikaanse psycholoog Marshall Rosenberg (1934-2015) ontwikkelde. Hij volgde bij hem een opleiding en is intussen als trainer in Geweldloze Communicatie erkend. Voorts oefende hij o.a. bij Thich Nhat Hanh en Sri Ravi Shankar. In 2014 voltooide hij zijn opleiding tot Reiki-meester. Sinds kort is hij zenleraar, geautoriseerd door Ton Lathouwers.
Ons weer verbinden met het levensweb
Een kennismaking met Het Werk dat weer Verbindt – een ‘survival kit’ in een turbulente wereld – van de Amerikaanse milieuactiviste en systeemdenkster Joanna Macy. Deze methodiek put uit de systeemtheorie, diepe ecologie, ecopsychologie en verschillende spirituele tradities en is erop gericht om onze motivatie, moed en creativiteit te versterken bij de overgang van een (post)industriële maatschappij naar een samenleving die het leven ondersteunt.
Door middel van theoretische inzichten en concrete oefeningen maakt Helena ons in deze workshop vertrouwd met een compassierijke levenspraktijk. Hoe kan het erkennen van de eigen pijn voor de wereld opnieuw kracht en vertrouwen geven en ons engagement nieuw leven inblazen.
Heleen ter Ellen studeerde talen en internationale politiek in Antwerpen en interculturele communicatie in Mechelen (CIMIC). Regelmatig trekt zij de wereld in met het verlangen om bruggen te bouwen.Sinds 2010 is zij actief bij vzw Terr’Eveille, die bekendheid wil geven aan Het Werk dat weer Verbindt van Joanna Macy in Europa en meer recent ook in Colombia ter ondersteuning van het vredesproces aldaar. Heleen hielp mee aan de vertaling van Macy’s belangrijkste boek Terugkeer naar het leven. Oefeningen om ons weer te verbinden met het levensweb (Uitgeverij Jan Van Arkel, 2012). Sinds 2011 maakt zij deel uit van L’Echappée, een samenhuisproject met 18 gezinnen in Brussel.
Aanvoelen, invoelen, meevoelen: omgaan met conflict, thuis en op school
Hoe kan ik als opvoeder in een conflictsituatie vanuit openheid en compassie reageren? Hoe kan ik kinderen helpen dit ook te doen? Wat is er voor of tijdens een conflict écht gaande in opvoeder en kind? En welke wezenlijke behoeften vragen om aandacht?
In deze workshop staan we stil bij wat het betekent gevangen te zitten in een idee of een emotie, hoe we dit kunnen voorkomen of doorbreken, en welke rol stilte hierbij kan spelen. Deze workshop biedt een aantal ervaringsgerichte oefeningen die inzicht verschaffen in aspecten van conflictbeheersing en compassie, specifiek gericht op onze relatie met kinderen.
Petra Speelman is initiatiefneemster en medewerkster van IAM, het centrum voor stilte-educatie in Nederland. Zij verzorgt in Nederland en Vlaanderen lezingen, cursussen en studiedagen over aandacht, ontspanning, innerlijke rust en stiltebeleving. Ook is zij nauw betrokken bij de organisatie van de Dag van de Stilte en richtte zij mee de stichting Stilte Ned.werk op, die zich – net als Waerbeke in Vlaanderen en Brussel – inzet om de vele facetten van stilte bij een zo breed mogelijk publiek onder de aandacht te brengen.
Luisteren naar de innerlijke stem bij conflictsituaties
Het leven zit vol conflicten: met de ander, met een organisatie, met onszelf. Vaak proberen we de oorzaak en de oplossing buiten onszelf te zoeken: bij de ander, bij systemen en structuren. Soms doen we dit zo sterk dat we niet meer goed naar onszelf luisteren, naar onze innerlijke stem. Of we geven de ander niet de ruimte om zijn of haar innerlijke stem te beluisteren.
Tijdens deze workshop wordt stil gestaan bij vragen als: wat is onze innerlijke stem, hoe spreekt zij tot ons, welke betekenis kunnen we eraan hechten, kunnen we haar vertrouwen? Er wordt een kleine uiteenzetting gegeven, maar er wordt ook interactief en in kleine groepjes gewerkt.
Eric Lancksweerdt is hoofddocent in de Faculteit Rechten aan de Universiteit Hasselt. Hij is ook praktijkassistent aan de Universiteit Antwerpen. Voordien was hij magistraat (eerste auditeur-afdelingshoofd bij de Raad van State). In Hasselt doceert hij ‘Onderhandelen en bemiddelen’ en ‘Juridisch Schrijven’, en werkt hij aan de uitbouw van de leerlijn ‘Onderhandelen en bemiddelen’. Zijn onderzoek spitst zich toe op alternatieve geschillenoplossing, vooral bij openbare besturen, en op fundamentele vernieuwingen in het recht en de rechtspraktijk. Hierbij ligt de klemtoon op mensgerichte en emanciperende benaderingen.
Van zelfcompassie naar veerkracht: liefdevolle vriendelijkheid voor jezelf
Van wie leer je het meest? Van iemand die je aanmoedigt en begrip toont? Of van een veeleisende coach die nooit tevreden is? Ook innerlijke groei gaat met leerprocessen gepaard. Als je jezelf op een minzame wijze aanmoedigt en ook bij pijn of een vergissing vertrouwen bewaart in jezelf, komt spontaan het beste naar boven. Vriendelijkheid voor jezelf wekt innerlijke veerkracht, omdat je jezelf niet onnodig ondermijnt met strengheid of kritiek. Dit is niet egoïstisch, maar stelt je juist beter in staat om er voor anderen te zijn.
Wil je dit zelf ervaren? De workshop gaat dieper in op recente inzichten over zelfcompassie. Er is ook ruimte om hierrond tijdens geleide meditaties te oefenen en ervaringen uit te wisselen.
Hilde Debacker is filosofe met een levendige interesse voor spiritualiteit en levenskunst. Ze verdiepte zich ook in internationaal recht en ontwikkelingsstudies en was een aantal jaren projectverantwoordelijke in een opvanginitiatief voor vluchtelingen. In 2010 promoveerde ze op het thema ‘Spirituele oefeningen in het stoïcisme en boeddhisme’ aan de Vrije Universiteit Brussel. Ze is tevens docente ‘sacrale dans’ en compassietrainer. Ze werkt voor een internationale vrouwenorganisatie, geeft les op de Hogeschool voor Geesteswetenschappen in Utrecht en allerlei lezingen en cursussen.
Onbevangen en ontvankelijk: niet-weten en erkennen wat is
Niet-weten en erkennen wat is zijn twee kernprincipes van de Zen Peacemakers. In feite zijn het hedendaagse hertalingen van eeuwenoude zenoefeningen. Niet-weten is het loslaten van vooropgezette ideeën over jezelf en de werkelijkheid. Erkennen wat is betekent zich innig laten raken door en getuigenis afleggen van de vreugde en de pijn van de wereld.
Deze workshop nodigt ons uit om deze principes meteen in een onverwachte, persoonlijke oefening toe te passen. We beleven en verkennen zelf wat (innerlijk) conflict en mededogen daadwerkelijk met ons doen. Achteraf delen we in een gesprek met elkaar onze ervaring van ontmoeting, inleving en verbinding.
Frank De Waele is zenleraar en stichter van de Zen Sangha, een lekengemeenschap die een uitgebreid programma aanbiedt rond meditatie, verstilling en engagement. Hij voelt zich ook nauw betrokken bij de Zen Peacemakers, een internationaal netwerk voor spiritualiteit en sociale verandering van de Amerikaanse zenleraar Bernie Glassman. Hij is begeleider van de Bearing Witness retreats in Auschwitz, Lampedusa en Bosnië, en organiseert regelmatig straatretraites en meditatieve pelgrimstochten. Frank tekent en houdt van beeldende kunst, lezen en wandelen.
16u– plenum in Museum M
16u15 – muzikaal intermezzo
16u30 – afsluiting
(17u – 18u – informeel samenzijn)
partners
Op de hoogte blijven van onze activiteiten?
IMPRESSIE
PARTNERS
De conferentie komt tot stand met deze partners
